Thoạt nghe thì tưởng chừng như câu nói này mang một ý nghĩa trừu tượng về tôn giáo.
Nhưng, khi tình cờ đọc được một bài báo của tác giả David Randall trên tờ The Sydney Morning Herald viết về chứng rối loạn hô hấp trong khi ngủ, tiếng Anh là sleep apnea, thì câu nói vừa kể về sự sống và cái chết chỉ cách nhau bằng một hơi thở lại là điều rất khoa học.
Quý vị có thường xuyên cảm thấy uể oải, buồn ngủ và thiếu khả năng tập trung ở sở làm hay không? Quý vị có bị người thân trong gia đình than phiền là mình ngáy quá lớn hay không? Nếu cả 2 câu trả lời đều là có thì rất có thể quý vị đã bị mắc chứng rối loạn hô hấp này.
@webmd.com
Apnea là chữ mượn từ chữ apnea trong tiếng Hy lạp có nghĩa là hụt hơi hay đứt hơi.
Sleep apnea xảy ra cho một người khi thành cổ họng của người này co thắt lại và làm cho phần trên của khí quản bị ép lại làm cho họ ngừng thở trong vòng từ vài giây cho đến một phút. Và đôi khi, mỗi lần ngừng thở thì tim cũng ngừng đập đến 10 giây.
Khi cơ thể bị thiếu oxy trầm trọng, da và môi của người bệnh sẽ trở nên tím ngắt, và lượng oxy đưa lên óc bị giảm đến mức báo động thì bộ óc của con người sẽ gửi một tín hiệu báo nguy đến các bắp thịt trên cơ thể khiến cho những bắp thịt rung lên. Như thế người bệnh đang ngủ sẽ giật mình tỉnh giấc và sẽ cảm thấy bị hụt hơi do đó sẽ hít vào một hơi thật dài. Chức năng vừa kể của bộ óc con người có thể ví như tiếng chuông reo của đồng hồ báo thức – đánh thức người đang ngủ dậy.
Tuy nhiên, ngay sau khi vừa hít một hơi dài vào, người bị sleep apnea lại bị chìm vào giấc ngủ say ngay lập tức. Và khi tình trạng sleep apnea xảy ra, diễn tiến vừa kể sẽ lại tái diễn, và tiếp tục xảy ra như thế suốt đêm.
*
Tình trạng rối loạn hô hấp trong khi ngủ như vừa kể có thể xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau - từ 5 lần cho đến trên 30 lần mỗi tiếng đồng hồ.
Trường hợp nhẹ nhất là khi người bệnh chỉ ngừng thở từ 5 lần trở xuống trong mỗi giờ đồng hồ. Nặng hơn một chút là từ 5 đến 15 lần trong một tiếng. Trên trung bình thì sẽ ngừng thở từ 15 đến 30 lần một tiếng. Và trường hợp nặng nhất là người bệnh sẽ ngừng thở trên 30 lần trong mỗi tiếng đồng hồ mỗi đêm.
Như thế người bị sleep apnea có thể bị rối loạn hô hấp đến cả trăm lần một đêm. Vì vậy, thay vì có được một giấc ngủ dài và liên tục, người bị sleep apnea lại có những giấc ngủ ngắn, rời rạc khiến cho cơ thể, sau một ngày làm việc mệt nhọc vẫn không hồi phục được.
Thông thường thì đến sáng ra người bị sleep apnea sẽ không nhớ là mình đã thức dậy nhiều lần trong đêm và do đó không hiểu vì sao cơ thể lại luôn mỏi mệt, lúc nào cũng buồn ngủ và đầu óc thiếu tập trung.
*
Tờ The Sydney Morning Herald ra ngày 23/8/2012 có đăng bài báo mang tựa đề “A sleeping timebomb – tạm dịch, quả bom nổ chậm của giấc ngủ. Theo tác giả David Randall, những người bị sleep apnea sẽ nhiều lần bị tử thần lảng vảng cạnh mình mỗi đêm. Cứ mỗi lần họ ngừng thở hay tim ngừng đập trong vài giây là họ đến gần cái chết một cách đáng sợ.
Tác giả và cũng là nhà báo David Randall là một người thường bị mộng du. Một ngày kia, ông tỉnh dậy trong sự đau đớn sau khi đập đầu vào tường vì bị mộng du. Ông quyết định tìm hiểu thêm về nguyên do đưa đến tình trạng mộng du. Tuy nhiên, David Randall không ngờ là sự việc đã đưa đẩy ông đi từ thắc mắc này đến thắc mắc khác, và sự bí ẩn của giấc ngủ lại ngày càng bí ẩn hơn.
Rất nhiều người trong chúng ta, tối đến là mệt nhoài và chỉ muốn đặt lưng xuống giường ngủ ngay. Trong khi đó, nhiều người khác lại rất sợ phải đối đầu với giấc ngủ vì những cơn ác mộng, sleep apnea hay mộng du.
@whywesnore.com
Có rất nhiều lý do khiến một người bị mắc chứng rối loạn hô hấp sleep apnea này.
Thí dụ như bị sưng amygdales, nhất là ở trẻ em; thường xuyên uống thuốc ngủ hay thuốc an thần; bị nghẹt mũi hay viêm mũi; hay vì thói quen uống rượu vào buổi tối làm cho các bắp thịt quanh cổ họng mất khả năng đàn hồi và phình to ra đè lên phần trên của khí quản. Bên cạnh đó, rượu còn làm cho bộ óc con người mất khả năng phản ứng với tình trạng rối loạn hô hấp trong khi ngủ.
Có một lý do khác gây ra sleep apnea mà chúng ta không thể kiểm soát hay kềm chế được, đó là do bẩm sinh như xương quai hàm bị ngắn hay các bắp thịt trong thành cổ họng quá to.
Nhưng phải nói, lý do thường xảy ra nhiều nhất là vì bệnh béo phì.
David Randall cũng cho rằng bệnh béo phì và sleep apnea cộng lại sẽ trở thành một căn bệnh nguy hiểm cho cả thế giới.
Trong bài A sleeping timebomb, Randall đã viết về sleep apnea như sau:
Nó có thể huỷ hoại sức khoẻ và hạnh phúc của bạn. Và cũng nhờ vào mức độ ngày càng gia tăng của bệnh béo phì mà sleep apnea nay sắp sửa trở thành một rắc rối lớn cho cả thế giới.
*
Phương pháp chữa trị chứng rối loạn hô hấp này khá giản dị.
Có nhiều người chỉ cần thay đổi cách sinh hoạt thường nhật của mình thì sẽ không bị sleep anea nữa – thí dụ như bớt uống rượu lại và không uống vào buổi tối nữa, tập thể dục và thay đổi cách ăn uống để giảm cân, uống thuốc để chữa bệnh liên quan đến tuyến giáp trạng, v.v..
Ngoài ra, còn một phương pháp khác rất công hiệu đó là sử dụng một loại mặt nạ đặc biệt có bộ phận bơm không khí vào mũi. Người đeo mặt này sẽ không thể thở bằng miệng mà bắt buộc phải thở bằng mũi và bộ phận bơm không khí vào sẽ đưa không khí thẳng vào mũi của người bệnh và đẩy không khí vào phổi.
@snoringcurez.com
@nationwidemedical.com
Cũng xin nói thêm về xuất xứ của loại mặt nạ đặc biệt này.
Câu chuyện bắt đầu vào cuối thập niên 70 của thế kỷ trước từ một vị bác sĩ tên Colin Sullivan. Lúc ấy, bác sĩ Sullivan, chuyên khoa về hô hấp đang làm việc tại bệnh viện Royal Prince Albert Hospital ở Sydney. Đa số bệnh nhân của bác sĩ Sullivan lúc bấy giờ đến gặp bác sĩ chỉ để xin được điều trị về bệnh ngáy to của mình.
Tuy nhiên, ngay lúc ấy, bác sĩ Sullivan đã quan niệm rằng, những người ngáy nhiều rất có thể là những người bị mắc chứng rối loạn hô hấp trong khi ngủ tức sleep apnea.
Lúc ấy, chứng rối loạn hô hấp này chỉ mới được khám phá ra cách đó khoảng 10 năm. Vì thế giới y khoa thời đó chưa hiểu biết nhiều về chứng rối loạn hô hấp này.
Lần đầu tiên người ta khám phá ra căn bệnh này là khi một số bệnh nhân bị bệnh béo phì than phiền rằng họ luôn cảm thấy mệt mỏi và buồn ngủ một cách khủng khiếp và có thể ngủ gục cả khi đang đứng, vào bất cứ lúc nào, bất cứ nơi nào. Thoạt đầu các bác sĩ cho rằng việc thiếu ngủ và khó thở liên quan đến bệnh béo phì. Nhưng sau này thì họ khám phá ra rằng bệnh khó thở có liên quan mật thiết đến các mô và bắp thịt của cổ họng.
Vào cuối thập niên 1970 bác sĩ Sullivan vừa mới từ Toronto, Canada trở về sau 3 năm tu nghiệp và nghiên cứu về chứng sleep apnea ở các giống chó nhất là các loại chó như English Bulldog hay Pug (có khuôn mặt và mũi bị thụt sâu vào trong như bị ai đấm vào mặt).
Trong cuộc nghiên cứu này, bác sĩ Sullivan đã sáng chế ra một loại mặt nạ đặc biệt để cho các con chó bị sleep apnea đeo. Kết quả rất khả quan và các con chó được đeo mặt nạ trong khi ngủ hoàn toàn không bị sleep apnea.
Và từ đó bác sĩ Sullivan đem lý thuyết này để áp dụng cho con người. Tuy nhiên lúc ấy không có một ai chịu làm người thí nghiệm công dụng của loại mặt nạ này.
Đến tháng 6 năm 1980, một bệnh nhân bị sleep apnea trầm trọng đến gặp bác sĩ Sullivan. Và bệnh nhân này sẵn sàng làm người thí nghiệm loại mặt nạ đặc biệt ông sáng chế.
@cityofsleep.com
Ngay chiều hôm đó, Bác sĩ Sullivan lập tức làm ra một loại mặt nạ đầu tiên có khả năng bơm không khí vào phổi con người.
Ông dùng động cơ của một máy hút bụi, mặt nạ của người nhái, một vài ống dẫn hơi bằng cao su và ráp nối lại thành một mặt nạ.
@sleephealth.com.au
Bác sĩ Sullivan đặt bệnh nhân vừa kể vào một phòng thí nghiệm, nối dây để đo huyết áp, nhịp tim và hoạt động của não. Ngay sau khi đeo mặt nạ vào, bệnh nhân lập tức rơi vào giấc ngủ say và ngủ liên tục trong 7 tiếng đồng hồ mà không có một triệu chứng sleep apnea nào cả trong suốt thời gian này.
Đến năm 1989, bác sĩ Sullivan và một số nhà đầu tư cùng sáng lập ra công ty ResMed. Ngày nay ResMed là công ty hàng đầu sản xuất loại mặt nạ đặc biệt để giúp điều trị sleep apnea.
*
Nhà báo David Randall cũng cho rằng con người tiền sử - tức Neanderthal - vào thời băng giá có quai hàm lớn hơn và cứng rắn hơn con người hiện đại – do đó con người tiền sử không bao giờ gặp những vấn đề như răng cấm mọc ngược vào trong hay cổ họng co thắt lại làm ức chế khí quản. Tuy nhiên con người tiền sử chỉ có thể phát ra những âm thanh không tròn trịa như các loài thú vật.
Con người hiện đại tức homo sapiens – có cổ họng nhỏ hơn, quai hàm nhỏ hơn và mềm mại hơn với cái lưỡi thụt sâu vào trong cổ họng nên có thể uốn lưỡi và phát ra những âm thanh tròn trịa và từ đó xuất phát ra ngôn ngữ.
Tuy nhiên cũng theo nhà báo này thì con người hiện đại thường có nhiều phần không hoàn hảo. Thí dụ như khí quản và thực quản của con người nằm sát bên nhau. Mỗi lần nuốt thức ăn vào bụng là mỗi lần con người có nguy cơ bị tắt thở. Tuy nhiên, mỗi lần chúng ta nuốt thức ăn vào là mỗi lần khí quản của chúng ta bị bít lại. Nhờ thế, con người không thể vừa thở vừa nuốt được.
@urbanhousecallmag.com
Chứng rối loạn hô hấp trong khi ngủ hay sleep apnea không phải chỉ đơn giản làm cho chúng ta bị khó chịu vì tiếng ngáy mà còn có thể gây những chứng bệnh nguy hiểm cho người bị mắc chứng rối loạn này.
Một thí nghiệm của các khoa học gia ở trường đại học UCLA, Hoa Kỳ cho thấy phần não kiểm soát trí nhớ tích tụ được trong một thời gian dài – tức longterm memory của những người bị sleep apnea thường bị teo nhỏ lại nhiều hơn những người có những giấc ngủ bình thường tức không bị sleep apnea.
Điều này cho thấy sleep apnea có thể huỷ hoại trí nhớ tích tụ trong một thời gian dài tương tự như bệnh Alzheimers.
Như chúng ta đã biết, tất cả mọi bộ phận trên cơ thể con người đều cần oxy để phát triển và tồn tại một cách khoẻ mạnh nhất. Một bộ óc thiếu oxy thường phát triển rất chậm nếu không muốn nói là thoái hoá nhanh hơn bình thường.
Khi sleep apnea xảy ra, tim của người bệnh cũng có thể ngừng đập. Khi nhịp tim bị rối loạn cộng theo việc cơ thể không hấp thụ đầy đủ khí oxy thì những người bị sleep apnea cũng có nguy cơ bị thêm các căn bệnh rối loạn về tim mạch.
Có một điều đáng chú ý là phái nam trên 30 tuổi thường có tỷ lệ bị sleep apnea cao hơn phái nữ ở cùng lứa tuổi đến 4 lần. Và tất cả mọi người khi càng lớn tuổi thì nguy cơ bị sleep apnea càng cao hơn. Lý do đơn giản là vì càng lớn tuổi các bắp thịt trên cơ thể càng yếu đi.
*
Nếu cảm thấy mình có thể là người mắc chứng rối loạn hô hấp này, quý vị nên đi gặp bác sĩ để được điều trị lập tức.
Nếu là người hay ngáy và ngáy to, cho dù không nghĩ là mình bị sleep apnea, có lẽ đi gặp bác sĩ để được kiểm chứng cũng là một điều rất nên làm.
@ Trang Dung
No comments:
Post a Comment