@On the Net
Lịch sử tựa như một vở kịch lớn mà trong đó có
biết bao điều bí ẩn dù trải qua một thời gian dài nhưng vẫn chưa được sáng tỏ.
Và những hành động của vị phó Thủ Tướng trẻ Nguyễn Văn Hảo trong thời điểm trước
và sau ngày Sài Gòn thất thủ cũng được coi là một trong những điều bí ẩn này.
Lần đầu tiên tôi gặp ông Hảo là vào mùa Xuân
năm 1974, tức khoảng một năm trước khi Sài Gòn rơi vào tay quân cộng sản BV. Lúc
đó ông giữ chức Tổng Giám Đốc Quỹ Phát Triển Nông Nghiệp của chính phủ miền
Nam. Đây chính là thời điểm mà những ảo tưởng về một nền hòa bình thực sự do hiệp
định Ba Lê mang lại đã được dư luận đặt niềm tin mạnh mẽ và chính phủ cùng các
xí nghiệp Nhật Bản cũng đặt kỳ vọng rất
nhiều vào tương lai phát triển kinh tế của miền Nam VN. Do đó, với học vị tiến
sĩ tốt nghiệp tại hai trường đại học nổi tiếng là Harvard của Hoa Kỳ và Genève
của Thụy Sĩ, ông Hảo được coi là một kinh tế gia hàng đầu tại miền Nam VN và rất
được chính quyền Sài Gòn trọng dụng.
Qua cuộc phỏng vấn, tôi đã lắng nghe ý kiến của
ông Hảo về những triển vọng tươi sáng của nền kinh tế miền Nam VN. Ông Hảo đã để
lại ấn tượng nơi tôi về một nhân vật đặc biệt với cặp kính cận dầy và là người
có đầu óc rất nhạy bén khi trả lời những câu hỏi từ giới phóng viên chúng tôi. Vào cuối năm 1974, qua sự lựa chọn cẩn thận và
sự tín nhiệm của Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu, ông Hảo được giao chức vụ phó Thủ
Tướng đặc trách về kinh tế kiêm Bộ Trưởng Bộ Canh Nông & Kỹ Nghệ. Do chỉ ở
vào lứa tuổi 30 nên ông Hảo được dư luận ngưỡng mộ và gọi ông là vị phó thủ tướng
thanh niên.
Nội các Thủ tướng Nguyễn Bá Cẩn (14/4/1975)
TT N B Cẩn (giữa), PTT N V Hảo (hàng thứ nhì, bên trái TT NBC)
@On the Net
Và ông Hảo còn có nhiều hành động kỳ lạ hơn trong lúc chính quyền Sài
Gòn đang trải qua những cơn sóng gió đưa đến cảnh diệt vong.
Vào ngày
21/4/1975, Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu tuyên bố thoái nhiệm rồi sau đó cùng Thủ
Tướng Trần Thiện Khiêm và thân nhân của họ rời khỏi VN. Lý ra, với chức vụ là một
phó Thủ Tướng trong chính quyền Tổng Thống Thiệu, việc ông Hảo rời bỏ VN đi lánh
nạn tại ngoại quốc là điều bình thường đương nhiên. Nhưng trên thực tế, ông Hảo
vẫn ngang nhiên ở lại và còn mạnh dạn tham gia trong quá quá trình chuyển giao
quyền lực cho chính quyền mới ngay sau đó.
Sau khi TT Nguyễn Văn Thiệu từ chức, Phó TT
Trần Văn Hương lên kế nhiệm chức vụ nguyên thủ quốc gia và yêu cầu phía Bắc Việt
đàm phán về một thỏa thuận đình chiến. Thế nhưng BV đã từ chối cho rằng dù ông
Thiệu đã từ chức nhưng trên cơ bản chính quyền của TT Trần Văn Hương vẫn còn là
cơ chế thuộc chính quyền TT Nguyễn Văn Thiệu. Đồng thời, BV còn có những tuyên
bố lấp lửng có vẻ như muốn cho dư luận thấy rằng họ chỉ đồng ý thương thảo với
một chính quyền thuộc thành phần thứ ba của ông Dương Văn Minh. Nhưng thực sự, đây
là chỉ là một hình thức đánh lừa dư luận miền Nam và thế giới.
Tuy vậy, vị đại sứ Pháp tại miền Nam VN là ông
Jean Mérillon lại phán đoán rằng phía BV sẽ chịu đàm phán theo điều kiện này nên
đã dùng đủ mọi cách khuyên TT Trần Văn Hương từ chức. Và không hiểu tại sao ông
Hảo lại có liên quan mật thiết đến tình hình phức tạp trong giai đoạn này qua
vai trò con thoi với những nỗ lực điều đình thương lượng giữa TT Trần Văn Hương,
đại sứ Jean Mérillon, tham tán viên cố vấn kinh tế Denny Ellerman của tòa đại sứ
Hoa Kỳ.
Theo lời tuyên bố của ông Hảo thì lúc ban đầu ông cũng hoài nghi về sự
phán đoán của Pháp nhưng sau đó ông cũng tin rằng việc thành lập chính quyền
Dương Văn Minh là con đường duy nhất để sinh tồn.
*
Vào buổi tối 24/4/1975, tôi
đã ngồi xem ông Hảo xuất hiện trên truyền hình với những lời kêu gọi và trấn an
người dân miền Nam rằng: “Mọi người hãy bình tĩnh vì sự bình tĩnh và tinh thần
tôn trọng kỹ luật là điều cần thiết nhất trong lúc này. Chúng ta không cần phải
bỏ chạy. Bản thân tôi xin thề là sẽ ở lại Sài Gòn và gia đình tôi cũng vậy”. Lời
thề hứa và thái độ tỏ vẻ chân thật của ông Hảo đã phần nào tạo được sự tin tưởng
nơi dân chúng.
Lúc đó, trong chính quyền TT Trần Văn Hương, ông Hảo cũng tạm thời tiếp
nhận vai trò thay thế Bộ Trưởng Kinh Tế. Và chính nhờ vai trò này ông Hảo đã
ngăn chận việc vận chuyển một số lượng lớn vàng khối của chính phủ VNCH ra hải
ngoại. Qua đó, những lời phát biểu và hành động của ông Hảo trong quá trình cản
trở việc đưa vàng ra ngoại quốc cho đến nay vẫn còn những điều bí ẩn.
@On the Net
Vào thời điểm đầu tháng 4/1975, chính phủ miền Nam VN đang sở hữu 16 tấn
vàng khối có trị giá đương thời khoảng 1 trăm mấy chục triệu mỹ kim. Trong lúc
tình thế ngày càng nguy ngập, ngân hàng trung ương đã có kết hoạch chuyển số
vàng này từ ngân khố quốc gia sang ngân hàng New York hoặc Génève nhờ cất giữ
dùm. Lúc đó, việc các quốc gia đang phát triển gửi vàng cho những ngân hàng ngoại
quốc là chuyện bình thường. Ban đầu, ngân hàng trung ương được sự đồng ý của Tổng Thống và chuẩn bị
xúc tiến việc thuê một chuyến bay của Thụy Sĩ để vận chuyển vàng. Đây được coi
là kế hoạch khẩn cấp dự trù cho trường hợp nếu Hoa Kỳ ngưng viện trợ thì chính
phủ miền Nam VN sẽ dùng số vàng này để mua vũ khí đạn dược đáp ứng cho cuộc chiến
tự vệ trước sự xâm lăng của quân BV.
Tuy nhiên, trong lúc tình hình chiến sự leo thang, phía Thụy Sĩ đã từ
chối vận chuyển số vàng này với lý do là không bảo đảm được mức độ an toàn cho
chuyến bay. Vì vậy, chính phủ Sài Gòn đã nhờ Hoa Kỳ vận chuyển bằng máy bay
quân sự qua lời yêu cầu chính thức từ TT Trần Văn Hương gửi đại sứ Hoa Kỳ tại
miền Nam VN là ông Graham Martin. Theo đó, kế hoạch vận chuyển được xếp đặt chu
đáo là vàng khối sau khi được bao bọc kỹ lưỡng sẽ đưa lên các máy bay quân sự của
Mỹ xuất phát từ căn cứ Clark ở Philippines bay đến căn cứ Tân Sơn Nhất. Thế nhưng, ngay trong lúc số vàng sắp được chuyển đi thì ông Hảo lại
xen vào, cản trở kế hoạch này bằng cách thuyết phục TT Trần Văn Hương rằng nếu
sau khi chính quyền ông Dương Văn Minh được thành lập mà họ biết được kế hoạch
này thì ông Hương sẽ bị buộc tội phản quốc. Do đó, kế hoạch đưa vàng đi đã bị
xoay hướng.
Liên quan đến sự kiện này thì những lời chứng ngôn sau đó của các
nhân vật can dự đều có nhiều điểm khác biệt. Nhưng điều xác thực là ông Hảo đã
ra tay ngăn chận việc chuyển 16 tấn vàng ra khỏi Sài Gòn, ngay trước giờ chính
quyền miền Nam sụp đổ.
*
Cũng trong lúc này, vào ngày 28/4/1975 tôi đã nhìn thấy ông Hảo tại một
góc phố Sài Gòn. Ông Hảo ngồi ở phía sau trong chiếc xe hơi Citroen màu trắng,
đưa cặp mắt bình thản nhìn quang cảnh bên ngoài hai ven đường trong khi hầu hết
dân chúng Sài Gòn đều đang tất bật tìm cách di tản. Phía sau xe của ông Hảo là
chiếc xe Jeep chở những người lính cận vệ mang vũ khí. Trông ông Hảo vẫn còn giữ
được phong cách của một vị Thủ Tướng. Dường như ông Hảo cũng đã nhìn thấy tôi
đang đứng trên đường. Và sau đó tôi đã hiểu ra rằng tại sao trong lúc đang ngồi
trong chiếc xe chạy chậm rãi thì ông Hảo chợt một thoáng biến sắc với vẻ mặt mất
đi nét trầm tĩnh. Bởi vì, chỉ hai ngày sau đó tức ngày Sài Gòn thất thủ, tôi đã gặp lại
ông Hảo trong Dinh Độc Lập.
Cùng với thành phần viên chức cao cấp của
chính quyền ông Dương Văn Minh đã đầu hàng quân BV, ông Hảo cũng bị câu thúc tại
nơi đây như họ. Trong một căn phòng tại đây, tôi nhìn thấy ông Hảo ngồi im lặng
với dáng điệu suy tư trầm ngâm. Nếu không phải một thành phần quan trọng trong
chính quyền ông Dương Văn Minh, có lẽ ông Hảo đã không xuất hiện tại Dinh Độc Lập
vào lúc này. Và đây cũng là một điều bí ẩn.
Sau ngày Sài Gòn
thất thủ, ông Hảo được chính quyền mới khởi dụng với tư cách nhà cố vấn kinh tế.
Không hiểu có phải vì chính quyền mới muốn sử dụng kiến thức kinh tế của ông Hảo
hoặc thưởng công cho ông trong việc ngăn chận gửi vàng ra nước ngoài mà so với
các giới chức cao cấp của cựu chính quyền, ông Hảo lại được Hà Nội hậu đãi đặc
biệt nhất.
Tuy nhiên, vào 7 năm
sau là năm 1982, ông Hảo, sau khi được nhà đương cuộc Hà Nội cho xuất ngoại, đã
rời khỏi VN. Tại nơi trú ngụ đầu tiên là nước Pháp, ông Hảo tuyên bố: “Tôi đã
kỳ vọng vào việc hòa hợp hòa giải dân tộc, nhưng lại thất vọng trước sự độc tài
chính trị của chủ nghĩa cộng sản”. Đến năm 1984, ông Hảo sang định cư tại Hoa Kỳ
nhờ sự bảo lãnh của gia đình.
Tóm lại, cứ mỗi lần
nhớ lại quá trình hành động của ông Hảo trong tình hình phức tạp trước và sau
ngày Sài Gòn thất thủ, tôi lại thấy đó là điều càng bí ẩn hơn.
*
Phụ chú của người dịch:
Liên quan đến sự
kiện 16 tấn vàng của chính quyền Sài Gòn trong suốt 26 năm từ năm 1975 cho đến khi ông Thiệu qua đời, Hà Nội vẫn
luôn rêu rao và bịa đặt tin Tổng Thống Thiệu ra đi mang theo 16 tấn vàng mà ông
đã vơ vét. Ngay cả khi Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu qua đời, báo Thanh Niên, báo
Nhân Dân, và các cơ quan truyền thông khác của đảng cộng sản Việt Nam vẫn tiếp
tục lôi chuyện 16 tấn vàng để bôi nhọ Tổng Thống Thiệu.
Nhưng kết cuộc, sự thật cũng được sáng tỏ để trả lại thanh danh cho TT
Nguyễn Văn Thiệu khi ngay tờ Tuổi Trẻ cũng là một cơ quan truyền thông của đảng
cộng sản VN phải bắt buộc tìm hiểu trong
loạt phóng sự điều tra được đăng từ ngày 26/4/2006. Báo Tuổi Trẻ
của phía VN đã phỏng vấn các nhân
chứng trực tiếp liên quan đến 16 tấn vàng, và cuối cùng đã hiểu rằng cựu Tổng Thống
Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu không hề đánh cắp số vàng này. Tuy nhiên,
ông đã qua đời từ trước đó, vào năm 2001. Trong hồi ký "Đại thắng mùa
xuân", tướng VC Văn Tiến Dũng cũng khẳng định ông Nguyễn Văn Thiệu đã mang 16 tấn vàng ra khỏi Việt
Nam.
@On the Net
Theo báo Tuổi Trẻ thì “có quá ít tài liệu trong nước đề cập một cách
chính xác và đầy đủ về chuyện này sau năm 1975”. Tờ Tuổi Trẻ cho biết “Mọi nguồn
tin đều không bênh vực cho ông Thiệu khiến ông ra đi mang theo một cái án là kẻ ăn cắp tài sản quốc gia”. Theo Luật sư Lê Công Định, từ sau năm 1975, rất nhiều ấn phẩm trong nước đã thay nhau đổ
tội và kết án ông Thiệu trong “vụ án” bịa đặt này với
những “bằng chứng chắc chắn như thể chính các tác giả đều tận mắt trông thấy".
Trong khi đó, trải qua nhiều năm sau chiến tranh, những người biết rõ số
phận của 16 tấn vàng tại các cơ quan cầm quyền của nhà nước VN đã không hề đính chính tin đồn. Sau này,
qua loạt phóng sự điều tra của báo Tuổi Trẻ khi được hỏi tại sao lâu nay nhà nước
Việt Nam không đính chính, ông Lữ Minh Châu, cựu Thống đốc Ngân Hàng Nhà Nước Việt Nam đã trả lời một cách trâng tráo
rằng: “Mình biết rất rõ là số vàng đó
vẫn còn, đã được kiểm kê cẩn thận và đưa vào tài sản quốc gia, nhưng không đính
chính vì đó là tin đồn đăng trên báo chí, có ai đặt câu hỏi chính thức với nhà
nước đâu”.
Sau hơn 30 năm, vào tháng 12 năm 2005 hồ sơ mật được phép giải mã, chính
phủ Anh công bố Hồ sơ Bộ Ngoại giao trong đó có phần nói về chuyện vị lãnh đạo của chính quyền Việt Nam Cộng
Hoà chuyển sang sống tại khu ngoại ô của London như thế nào. Tuy nhiên, hồ sơ
này không hề nhắc đến đến số vàng nào được ông Thiệu mang tới Anh.
Trả lời phỏng vấn của BBC ngày 28/12/2005, cựu Tổng Trưởng Kế Hoạch
Nguyễn Tiến Hưng nói rằng số tiền vàng này chưa mang ra khỏi Việt Nam, nhưng
ông không phải là nhân chứng của sự kiện. Theo ông Huỳnh Bửu Sơn, người
giữ chìa khóa kho vàng và là thành viên ban lãnh đạo Nha Phát Hành Ngân Hàng Quốc
Gia thời điểm tháng 4 năm 1975, thì số lượng tiền vàng kiểm kê đều khớp với sổ
sách tới từng chi tiết nhỏ.
Cũng theo
báo Tuổi trẻ, các ông Huỳnh Bửu Sơn, Lê Minh Kiêm là các nhân chứng trực tiếp
bàn giao vàng cho chính quyền mới. Đầu tháng 6 năm 1975, Huỳnh Bửu Sơn, người giữ chìa khóa kho vàng, và Lê Minh Kiêm, người giữ mã số của các hầm bạc được lệnh
của Ban Quân Quản Ngân Hàng Quốc gia cùng đã kiểm kê các kho tiền và vàng của
chế độ VNCH . Kết quả, tất cả số tiền và
vàng nằm trong kho đều đúng với sổ sách từng chi tiết nhỏ.
Ông Huỳnh Bửu
Sơn kể về cuộc kiểm kê kho vàng lần cuối cùng khi bàn giao cho chính quyền mới:
“Tất cả những thoi vàng
đều là vàng nguyên chất, mỗi thoi nặng 12-14 kg, trên mỗi thoi đều có khắc số
hiệu và tuổi vàng (thường là 9997, 9998). Các thoi vàng được cất trong những tủ
sắt có hai lớp khóa và được đặt trên những kệ bằng thép, mỗi kệ được xếp khoảng
năm, sáu thoi vàng. Nhưng qua năm tháng, bị nặng trĩu trước sức nặng của vàng,
các kệ thép
cũng bị vênh đi. Các
đồng tiền vàng được giữ trong những hộp gỗ đặt trong tủ sắt. Đó là những đồng
tiền vàng cổ có nhiều loại, được đúc và phát hành từ thế kỷ 18, 19 bởi nhiều quốc
gia khác nhau... Ngoài giá trị của vàng nguyên chất, các đồng tiền này còn được
tính theo giá trị tiền cổ, gấp nhiều lần giá trị vàng nội
tại của nó. Tất cả số vàng thoi và tiền vàng cổ đều được theo dõi chi tiết từng
đơn vị, số hiệu, tuổi vàng, số lượng ghi trong một sổ kiểm kê do bộ phận điện toán của ngân hàng theo dõi định kỳ hằng tháng và hằng năm, hoặc bất cứ khi
nào có thay đổi xuất nhập tồn kho."
©Komori Yoshihisa & Khôi Nguyên @ HVR
(Kỳ tới: Kỳ 10: Nữ kịch sĩ Kim Cương là ai?)
©Komori Yoshihisa & Khôi Nguyên @ HVR
(Kỳ tới: Kỳ 10: Nữ kịch sĩ Kim Cương là ai?)
Người đứng cạnh ông Nguyễn Bá Cẩn là ông Trần Thiện Khiêm. Nếu có trong hình nội các NBC, có lẽ ông Hảo là người đeo kính cận đứng sau hai ông thủ tướng và cựu thủ tướng.
ReplyDeleteCám ơn bạn đọc đã chỉ ra. Xin đính chính: "PTT N V Hảo (hàng thứ nhì, bên trái TT NBC)
Delete